Hoe staat het met PRRS en het PRRS plan?
PRRS is een van de meest schadelijke ziekten voor de varkenshouderij wereldwijd. Het veroorzaakt niet alleen ernstige ademhalingsproblemen bij varkens, maar kan ook leiden tot vruchtbaarheidsproblemen, groeivertraging en verhoogde sterfte, wat kan resulteren in aanzienlijke economische verliezen in de varkenshouderij. Daarnaast zorgt PRRS voor een verhoogde gevoeligheid voor secundaire infecties. Mede om deze reden is er een plan uitgerold in Nederland, om dit virus uit het land te bannen, hetgeen in 2050 gerealiseerd moet zijn. Dit plan wordt aangestuurd door CoViVa, de Coalitie Vitale Varkenshouderij, bestaande uit varkenshouders, toeleverende bedrijven, afnemers en overheden. Zij zetten zich gezamenlijk in voor een vitale varkenshouderij. Eén van de ambities die zij hebben neergezet, is het nastreven van robuuste, gezonde varkens in een diervriendelijke houderij. Gezien het grote economische belang van PRRS en de al aanwezige ervaring met de bestrijding op bedrijfs- en regio niveau, is er voor dit virus gekozen om een sprong voorwaarts te maken in de gezondheidsstatus van de Nederlandse varkenshouderij.
De eerste stap is al uitgevoerd. Alle bedrijven zijn gemonitord, om een goed beeld te krijgen in hoeverre PRRS is doorgedrongen in de Nederlandse varkenshouderij. De volgende stap is in volle gang: een aantal praktijken en bedrijven vormen een “voorlopersgroep”, die actief aan de gang gaan om dit virus kwijt te raken. Uiteindelijk is het doel in 2050 het virus kwijt te zijn in Nederland. Met dit PRRS plan wordt tevens voldaan aan de Europese verordening (Animal Health Law), die landen aanspoort tot een actieve aanpak van het PRRS virus.
Het PRRS-virus veroorzaakte bij de introductie, eind jaren 80 in Europa en Amerika, enorme schade in de varkenshouderij, waarbij geen enkel bedrijf gespaard bleef. Zonder ingrijpen persisteert het virus op bedrijven en levert het blijvend schade op. Op basis van de inschatting van kosten op een individueel bedrijf bij verschillende mate en ernst van infectie kunnen de kosten van de aanwezigheid van PRRSV in de Nederlandse varkenshouderij worden geraamd op een bedrag tussen 50 miljoen en 150 miljoen euro per jaar. Dertig jaar na introductie komt het virus nog op vrijwel alle bedrijven voor, waarbij het virus gemakkelijk muteert en recombineert, ook vaccinstammen.
Het PRRS-virus is naast een belangrijke ziekteverwekker ook veroorzaker van diverse secundaire infecties. Het terugdringen van PRRS draagt dan ook bij aan een lagere ziektedruk van andere ziektekiemen en zal een positief effect hebben op de reductie van antibioticagebruik. Het uiteindelijke doel van de PRRS-aanpak is een verlaging van het voorkomen van PRRS-infecties op Nederlandse bedrijven. Er wordt in eerste instantie ingezet op monitoring om op systematische wijze in beeld te brengen wat de status is van een bedrijf. Het op een systematische en uniforme manier inzichtelijk maken van de status is namelijk een belangrijke eerste stap voor verdere bedrijfsspecifieke aanpak van PRRS.
De Coöperatie Varkensartsen is een van de praktijken die een groep van 7 varkenshouders heeft samengesteld als “voorlopersgroep”. Op deze bedrijven wordt intensief gemonitord bij verschillende diercategorieën op verschillende momenten in het jaar. Dit maakt inzichtelijk of en waar er nog virus zit op een bedrijf. Na verschillende rondes van monitoring is er sprake van zeer goede resultaten. Zo is er op geen van de bedrijven een nieuw type virus binnengekomen in de tijd dat dit project loopt. Ook is er geen sprake van meer besmetting, maar lijkt de besmetting gelijk te blijven of af te nemen. De monitoring brengt goed in beeld, waar het virus zich bevindt en waar het zich heen beweegt, zodat er ook binnen in de bedrijven gericht een aanpak uitgerold kan worden om de verspreiding te voorkomen.
Er zijn verschillende vaccins tegen PRRS, maar we kunnen met de huidige ervaringen gerust stellen, dat vaccinatie alleen niet voldoende werkt om het virus kwijt te raken van je bedrijf. Daarom blijft de belangrijkste aanpak te zorgen dat het virus niet kan binnendringen. Zie het bedrijf als een kasteel, dat omgezet gaat worden in een onneembare vesting. Als het virus niet binnenkomt, hoeven we ons ook niet te richten op het stoppen van verspreiding, wat erg veel werk en kosten met zich mee brengt. Daarnaast is het werkplezier vele malen groter, als je bij gezonde dieren de stal in stapt en de verzorging uitvoert, dan wanneer je de deur opent met een angst, wat zal ik vandaag weer aantreffen?!
Zowel voor het beschermen van de buitenkant van het bedrijf, als tegengaan van verspreiding, mocht het virus eenmaal binnen zijn, is het van groot belang de hele gang van zaken goed in beeld te hebben. Om deze reden is het aan te bevelen om een bio security check te doen, om zowel van extern (van buiten) als van intern (verspreiding binnen) het virus in beeld te krijgen. Dit kan aan het licht brengen waar de risico’s zich bevinden en tevens biedt dit mogelijkheid om deze risico’s te vermijden. Denk bijvoorbeeld aan uw dagelijkse (verdeling van) werkzaamheden, de aan- en afvoer van varkens, de erfbetreders die jou bezoeken, maar ook periodiek onderhoud, reiniging en desinfectie en de indeling van je bedrijf.
PRRS virussen muteren en recombineren makkelijk, en de mate waarin elk virus ziekte kan veroorzaken is verschillend. Zelfs hetzelfde virus kan op verschillende bedrijven zich anders gedragen en de schade kan ver uiteen lopen. Ook de mate waarin een vaccin helpt tegen een bepaald virus, kan nooit van tevoren voorspeld worden. De situatie op dit moment in Spanje spreekt wat dit betreft boekdelen. Daar gaat sinds een aantal jaren de Rosalia stam rond, daarbij is de schade nauwelijks te overzien. Er is nog geen vaccin gevonden, dat bescherming biedt en medicatie is ook niet voorhanden. Gelukkig lijkt het er op, dat dit virus zich niet naar ons land verplaatst. Dit is echter geen garantie, dat een dergelijke situatie zich hier niet zal voordoen: een mutatie van een Nederlands virus kan een dergelijk effect ook teweeg brengen. Mede om die reden is het van belang, geen nieuwe virussen op je bedrijf binnen te krijgen, en indien mogelijk PRRS helemaal van je bedrijf te verwijderen.
Al met al redenen genoeg om PRRS infectie zeer serieus te nemen en samen met je dierenarts te kijken naar een bestrijdingsplan. Ook als je niet bij de voorlopers hoort, kun je nu al actie ondernemen en veranderingen doorvoeren om besmetting te voorkomen en het virus te weren van je bedrijf. Hoe meer bedrijven hieraan werken, hoe sneller we met z’n allen de doelstelling van 2050 halen! Dit kan het werkplezier vergroten, de schade op je bedrijf beperken en zorgt voor een beter welzijn van de dieren. Een gezond varken is een gelukkig varken en zorgt voor een blije boer!
